उत्पादन संस्थेची उद्दिष्ट

उत्पादन संस्था विविध प्रकारची उदिदते पुढे ठेऊन उत्पादन कार्यात सहभागी की आर्थिक अमलात तर काही उदिष्टे आधिकतर असतात.

उत्पादन संस्थेची आर्थिक उद्दिष्टे

१) नफा महत्तमीकरण

उत्पादनसंसर्थक उदिपैकी नफा महत्तमीकरण हे सर्वात महत्त्वाचे उद्दिष्ट मानले जाते. एखाद्या उत्पादन संस्थेने तिला ही उत्पादन संस्थेची कार्यक्ष मानली जाते. उत्पादन संस्थेची आर्थिक उन्नती असा अर्थशास्त्रलेखा शास्त्रामध्ये वेगळ्या अर्थात वापरली जाते. नफा एकूण प्राप्ती आणि व्यक्तधामधील फरक हो, परंतु म्हणजे एकूण प्राप्ती आणि वी तयापनाच्या इतर उत्पादन माल्यावर महतनीकरण करणे आपल्यासाठीर्तनासाठी आणि बाजारातील प्रतिष्ठेसाठी महत्तमरणाच्या दोन पध्दती आहेत. एक-ए

12नफा = एकूण प्राप्ती, एकूण वर्ष एकूण प्राप्ती आणि एकूण वर्षामध्ये का अधिक फरक त्याप्रमाणात नफा बा

खालील आकृतीच्या सहाय्याने हे दाखवता येईल. पूर्ण स्पर्धा बाजारपेठ

वरील आकृतीमध्ये हा एकूण प्राप्ती आहे. तसेच TC हा एकूण खर्च आहे. हे दोन्ही एक या दोन दिआहेत. आणि उद्योगा दाखवते. परंतु ज्या ठिकाणी एकूण प्राप्ती (TR) आणि एकूण खर्च (TC) यामधील अंतर असेत तो उत्पादन पातळीव्हफा प्राप्त करून देईल.

अपूर्ण स्पर्धा बाजारपेठ

अपूर्ण स्पर्धेच्या बाजारपेठेत असतो. एकूण प्राप्ती आणि एकूण खर्चक आणि छ या दोन विन डेत आहेत. या दोन्ही मियत क्षेत्रफ उद्योगसंस्थेचा उत्पादन हातफा महत्तम होईल. कारण एकूण प्रतीमधील फरक या ठि

13नफा महत्तमीकरण सीमांत खर्च सीमा प्राप्ती या संकल्पने नुसार ही स्पष्ट करता येते. प्रा. दमत दोन अटी सांगितल्या आहेत. नफा महत्तमीकरणाची पहिली आणि आवश्यक अट म्हणजे सीमाल खर्च = सीमात प्राप्ती हो हो, परंतु ही जट पुरशी नाही. म्हणून नफा महरामीकरणासाठी दुसरी जट लक्षात घ्यावी लागेल ती म्हणजे सीमात चर्च तक सीमांत प्राप्ती कास खातून छेदले पाहिजे, ज्या उत्पादन पातळीस या दोन्ही अटी पूर्ण होतात, ती उत्पादन पातळी उद्योग संस्थेस महत्तम नफा प्राप्त करुन देते. माचे श्लेषण पुढी आकृतांच्या सहाय्याने देता येईल.

पूर्ण स्पर्धा बाजारपेठ :

वरील आकृतीत नफा महत्तमीकरणाच्या दोन्ही अटींची पूर्तता या विदूत होत आहे. त्यानुसार अन या उत्पादन पातळीस उद्योगमतमाळच्या उद्योगसंस्थेचा दर्शवतो

अपूर्ण स्पर्धा बाजारपेठ :

H 14नफा महत्तमीकरणाच्या दोन्ही अटींची पूर्तता वरील आकृतीत छ या विदूत होत आहे. क आणि ख घरेखांकित माग उद्योग संस्थेचा नफा दाखवतो, परंतु उद्योग संस्थेस महराम नफा छ या बिंदू नुसार अन या उत्पादन पातळीस मिळेल.

नफा महत्तमीकरणाच्या उद्दिष्टावर करण्यात येणारी टिका:

१) नफा या संकल्पनेतील त्रुटी: नफा महत्तमोकरण या उद्दीष्टातील सर्वात मोठी मर्यादा नफा या संकल्पनेच्या व्याख्येत असलेल्यामुळे येथे लेखाकित नफा स्विकारावा किंवा शुध्द नफा या बाबत गोंधळ आहे. तसेच उद्योग संस्थेस अल्पकालीन नफा दिर्घकालीन नफा यामध्ये सुध्दा निवड करावी लागते. कारण दोन्ही संकल्पना परस्पर विरोधी आहेत. उद्योग संस्था जेव्हा अल्पकालीन नफ्याचे उद्दिष्ट ठेवते तेव्हा त्यांना दिर्घकालीन नफा महत्तमीकरणाची हमी देता येत नाही. तसेच दिर्घकालीन नफा हा अल्पकालीन नफा कमी केल्यानंतरच मिळू शकतो. योग या बाबतीत निर्णय घेण्यास बऱ्याचदा अक्षम असते.

२) नफा महत्तमीकरण हे एक उद्दीष्ट असत नाही: उद्योगसंस्थेसमोर नफा महत्तमी करणाबरोबरच इतरही उद्दीष्ट असतात. उत्पादन संस्थेची वृध्दी विक्री महत्तमीकरण, भाग धारकाच्या संपत्तीचे महत्तमीकरण इत्यादी उद्दीष्टाकडेही उत्पादन संस्थेम लक्ष द्यावे लागते,

३) महत्तम नफा या उद्दीष्टात येणाऱ्या अडचणी आधुनिक काळात बाजारातील अनिश्चितता वाढली आहे. उद्योग संस्थाना महत्तम नफा मिळवून देणाऱ्या अटीनुसार निश्चित होणारी किंमत ठरवता येत नाहीतच यांचा अनुभवनिष्ठ अभ्यास व्यावसायिकांना सीमांत खर्च व सीमांत प्राप्ती यासंबंधी माहिती नसल्याचे दर्शवितो. त्यामुळे नफा महत्तमीकरण्याच्या उद्दीष्टास मर्यादा पडतात.

४) आधुनिक उद्योग संस्थात नफा महत्तमीकरण या उद्दीहास मर्यादा नफा महत्तमीकरणाचे उद्दिष्ट उद्योजकीय नेतनाशी संबंधीत आहे. परंतु आधुनिक उद्योगसंस्थेत भागधारक व्यवस्थापकाची स्वतंत्र भूमिका असते. व्यवस्थापकाच्या दृष्टीने महत्तम नफ्यापेक्षा पद उन्नती नावलौकीक पास जास्त महत्त्व आहे. अशा प्रकारे नफा महत्तमीकरण या उद्दीष्ट मर्यादा जाणवतात.

२) भागधारकांच्या संपत्तीचे महत्तमीकरण:

आधुनिक बाजारपेठेत असणाऱ्या उद्योगसंस्था पा संयुक्त भावली संस्था असतात. अशा उद्योगसंस्थाकी व व्यवस्थापन वेगवेगळ्या लोकांच्या हातात असते. भागधारकांच्या नावे मानकी असते व व्यवस्थापन नियुक्त व्यवस्थापकाकडून केले जाते. उद्योगसंस्था आपले भांडवल सम भागाच्या४) उत्पादन संस्थेची पृष्टी

राबीन मॉरिस यानी उत्पादन संम्पची वृदी या उदिष्टाम महत्व दिने उत्पादन संस्थेच्या वृदीमुळे मालक व व्यवस्थापक या दोघांनाही फायदा होत असतो. उत्पादन संस्थेची वृद्धी ही दोन वलंबून असते. अ) उत्पादन संध्या वस्तुसाठी असणारा वृदी र उत्पादनसंस्थेच्या भात उपलब्धतेचा वृध्दीदर

हे दोन्ही दर उत्पादनसंस्था आपला वृध्दीदरबा दोसाध्यक व्यवस्थापकाचे उद्दिष्ट उदाहरणार्थ अधिक वेतन, नोकरीची सुरक्षितता प्रतिष्ठा आणि मालकाचे उदिष्ट उदा. नफाडन बाजारातील हिम्मा उत्पादन समयाद है उत्पादन संस्थेच्या वृध्दीवरच अवरंतून असते. म्हणून व्यवस्थापक संतुनी दीया प्रयत्न कर

५) विक्री महरामीकरण

अमेरिकन अर्थशासन प्रा.डब्लू.जे बामोल पानी नत्रा महसमीकरणास पर्यायी स्वरूपाचे विक्री महत्तमीकरण हे उदिष्ट उद्योगसंस्थेचे महत्वाचे उद्दिष्ट अपांच्या मताप्रमाणे बिक्री महत्तमीकरणमा परमीकरण नमूनविकीपासूनच्या एकूण प्राप्तीचे मकरण होय. त्यांच्यामते व्यवस्थापनेमागी बिक्री महत्तम विक्री महात्मीकरणाचे उदिष्ट महत्त्वाचे असण्याची कारणे पुढीलप्रमाणे देता येतील.

||मरा मोबदला किया उद्योग संख्येच्या एकूण एकूण नफ्याशी संबंध नसते. त्यामुळे विक्री बाढवून आर्थिक उनादातीत वाढ करण्याचे उदि व्यवसाय संस्था देवते.

का वित्तीय संस्था भी उपलब्धता करताना उद्योग संस्थेच्या विक्रीचा परिणामी मत प्राप्तीचा विचार करतात

उद्योगसंस्थेची स्पात्मक स्थिती उद्योग संस्थेच्या आकारावर अवलंबून असते. उद्योग संस्थेच्या विक्रीत मोठ्या प्रमाणात त्यामुळे उद्योग संस्था आतिच्या स्पर्धात्मक स्थित सुधारणा होते.

२०) उद्योगसंस्थेची प्रतिष्ठा त्यांच्या आकारावर विक्रीच्या प्रमाणावर अवलंबून असते. त्यामुळेच समाजात प्रतिष्ठा मिळण्यासाठी उद्योगसंस्थानका महत्तमीकरणापेक्षा विक्री महत्तमीकरणास महत्व देते.

17(v) प्राप्ती महत्वामुळे व्यवस्था त्यामुळे यापेक्षा बी महत्तमकरण करण्या व्यवस्थाकाष्टीने महत्तमौकरण है नफा महतकापेक्षा सोपे आहे.

परिस्थितीनुसार नफ्यात बदल

बयांयामते विक्री महत्तमीकरण हे महत्वाचे उद्दिष्ट असते तरी त्यस आहेत. व्यवस्थापनाच्या वेतनाबाबतीत प्राप्ती महलमीकरणापेक्षा नफा हा पटक अधिक महत्वाचा असतो.

६) दीर्घकालीन अस्तित्व

प्रा. [संबभिन्ड () यांच्या मते उद्योग संस्थेचे प्राथमिक ध्येय अस्तित्व हे आहे. दीर्घकालीन अस्त भागधारकाच्या असते. याचे उद्योगसंस्थेचे अस्तीत्व भागधारकास अधिक जानाश व गुंतवणूकदीर्घकालीन सुरक्षा ही ध्येय होण्यासाठी उपयोगी पडते. उद्योगाच्या दीर्घकालीन फायदा होती. हा अधिक स्वरूपाची असते म्हणून व्यवसाय संस्थेचे अस्तित्व दीर्घकाहनेकास महत्त्वाचे वाटते. त्यामुळे उद्योग महत्तम नफा मिळव न करता किमान नफा मिळवून दीर्घकाळ अस्तित्व टिकविण्याच्या उद्दिष्टाना प्राधान्य देतात.

परंतु दीर्घकाळात धोका व अनिता प्रमाण अधिक असते. या अस्तितेचा अंदाज योग्यासको अस्तित्व टिकविण्यासाठी आपले नावलौकिक विस्तू व सेवांच्या गुणवत्तेत सुधारणा करणे या गोष्टीवर भर देतात. एकूणच दीर्घकालीन अस्तित्व के उद्दिष्ट भागधारक कामगार पुरवठादारांच्या दृष्टीने योग्य असते.